Bài học của bố mẹ

Khi tất cả những bạn bè cùng trang lứa trong làng nghỉ học đồng loạt, chị gái tôi cũng theo tâm lý "lây lan" chỉ vì một lý do giản đơn: đi học một mình thì buồn.

Năm ấy, giáo dục có sự thay đổi khi có thêm năm lớp 9 trong chương trình trung học cơ sở nên trường lớp cũng rất chệch choạng, chị tôi lại càng nằng nặc đòi nghỉ học... Ở trên vách nhà, bố thường gài một cái roi mây thật to như một sự nhắc nhở chị em tôi: nếu học hành không cẩn thận thì thế nào bắp chân cũng lằn đỏ roi mây...

Nhưng trước "sự kiện" chị gái đã "coi roi mây bằng không" đòi nghỉ học, thật ngạc nhiên và trái với dự đoán của chúng tôi, cái roi mây ấy đã không được lấy xuống. Khi ăn cơm xong, bố gọi tất cả chúng tôi lại và nói: "Chị Hà định sẽ không đi học nữa, bố mẹ cũng không biết nên để chị làm gì nếu chị không đi học. Các con thử nghĩ xem việc gì phù hợp với chị bây giờ? Vì nếu không đi học, chị Hà sẽ kiếm tiền để giúp cùng bố mẹ!".


Tôi vốn rất "thực dụng" khi nhìn thấy các bạn cùng trang lứa của chị ấy làm hàng sáo, có vàng đeo nặng trĩu tai, dây chuyền to tướng ở cổ, nên nhanh nhảu: "Bố mẹ cho chị ấy làm hàng sáo! Đi đong thóc về xay sát rồi bán gạo, bán cám, chắc là rất lãi...". Tôi còn minh chứng bằng hàng loạt ví dụ của những người đã "có vốn dắt lưng" để làm của hồi môn khi đi lấy chồng từ nghề hàng sáo.

Cái Vân thì "tham mưu": nấu rượu nuôi lợn theo "nghề"... của mẹ. Em Hằng thì "trẻ con" bảo để chị Hà đi vơ lá về đun vì nhà tôi làm nông nghiệp mà năm nào cũng thiếu đồ thổi nấu. Tôi giễu Hằng, đấy không phải là nghề. Mẹ thì bảo: làm hàng sáo thồ thóc nặng lắm, tay chân nó thế làm sao vác nổi; nấu rượu nuôi lợn cực khổ và lại bẩn nữa. Sức vóc Hà chắc đi bán kem được, hay bố mình làm cho nó đôi quang cộc để đi nhặt phân trâu, cắt cỏ...

Bố không phân tích gì cả, chỉ ngồi lắng nghe ý kiến tham mưu của cả nhà, chị Hà không được tham gia ý kiến nhưng vẫn vui vì chị được nghỉ học theo đúng mong muốn... Cuối cùng, bố bảo: từ mai, Hà làm thay mẹ từ việc đong gạo rượu, nấu cơm, giã men, vào cơm rượu, ủ và nấu rượu và đảm nhiệm cả việc "rau bèo cám bã" cho đàn lợn đang độ lớn..

Chúng tôi đi ngủ, chị Hà bằng lòng và rất vui với quyết định của bố; tôi và hai em thì còn quá trẻ con để có thể hiểu được những quyết định người lớn ấy nên lăn ra ngủ ngay mà chẳng biết là bố mẹ bàn tính gì sau đó. Hôm sau, chị Hà dậy rất sớm, thay mẹ làm mọi việc; còn mẹ "tự dưng" lại "về quê"... một tuần.

Phải công nhận chị Hà là người đảm đang và tháo vát, con gái đầu lòng có khác, mọi việc chị đều rất thạo. Nhưng sau một tuần, chị lúc nào cũng tất bật, bàn tay của chị bắt đầu nẻ cước vì phải cho tay vào bóp cám nóng cho lợn kịp ăn không nó kêu inh ỏi; ngón tay chị nhiều vệt xược vì thái bèo vội, đứt tay; móng tay của chị cáu đen lại vì nhựa bèo tây...

Chiếc khăn lúc nào cũng buộc chít trên đầu, chúng tôi thấy chị "già" quá nên cứ nhìn thấy chị là lại trêu: "chào cụ ạ!"... Nhưng không chỉ có nấu rượu, nuôi lợn; bố mẹ còn cắt cử không biết bao nhiêu là việc cho chị. Chị làm quần quật luôn chân luôn tay, không còn có thời gian nói chuyện với chúng tôi, không còn lúc nào rảnh để ra sân kho của xóm "tập nhịp điệu sinh hoạt hè" như mọi năm...

Đúng 10 ngày sau, ăn tối xong, bố "thông báo" tổ chức "họp gia đình" để "rút kinh nghiệm"... Bố khen chị Hà đã làm việc rất tốt. Bố còn bảo: "Nếu cứ thế này, bố mẹ có thể cho các em con học đến tiến sĩ được; lúc ấy chúng nó thành đạt, "ăn trắng mặc trơn" và kiếm ra nhiều tiền thì thế nào cũng không quên bà chị nấu rượu, nuôi lợn vất vả ở quê nhà, chân tay lúc nào cũng đen đúa như thế này"

Rồi bố cầm bàn tay chị lên, đúng thật trông nó thô ráp và đen đúa, cáu bẩn; mẹ lại "chêm": "Thế nào chúng nó cũng sắm cho bà chị cái quạt máy, để không phải tự tay quạt lò than khói mù cả mắt nữa...".

Không biết vì trải nghiệm 10 ngày vất vả, vì tủi thân khi nghe những lời nói của bố mẹ hay vì một lý do nào đó mà tự dưng chị bật khóc: "Thôi, con đi học; không ở nhà nấu rượu, nuôi lợn như mẹ nữa đâu! Bố mẹ xin lại cho con đi học!"...

Ngay ngày hôm sau, chị lại có mặt ở lớp học hè chuẩn bị vào năm học lớp 9 "thêm" năm ấy! Rồi không bao giờ thấy chị đòi nghỉ học nữa, mặc dù cả xóm ở độ tuổi của chị, chỉ có một mình chị đi học và lại phải đi học xa với biết bao nhiêu thiếu thốn, khó khăn... Cho đến ngày đầu tiên chị đi làm với vai trò là một cô giáo trường huyện, bố mẹ mới nói về chuyện nghỉ học ngày nào.

Chị chỉ cười nhưng trong đó là cả một sự biết ơn về tình yêu thương và sự dạy bảo mà bố mẹ đã dành cho chị. Không đòn roi, không quát mắng nhưng bố mẹ đã cho chị một bài học mà có lẽ chị cũng như chúng tôi không bao giờ có thể quên được!
Written by PHẠM THỊ BỀN